មហាយក្សចិនខកខានមិនបានផ្តល់ប្រាក់កម្ចីដូចតាមការសន្យាដល់គម្រោងសាងសង់ហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធខ្នាតយក្សក្រោមគំនិតផ្ដួចផ្ដើមខ្សែក្រវាត់និងផ្លូវ (BRI) នៅតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍ រហូតដល់ទៅ ៥០ពាន់លានដុល្លារ។ ការខកខាននេះកំពុងធ្វើឱ្យអនាគតនៃគំនិតផ្ដួចផ្ដើមខ្សែក្រវាត់ និងផ្លូវរបស់ចិនស្ថិតក្នុងភាពមិនប្រាកដប្រជា។ នេះបើតាមលទ្ធផលនៃការសិក្សាស្រាវជ្រាវ ទើបនឹងចេញផ្សាយដោយវិទ្យាស្ថាន Lowy Institute ដែលមានមូលដ្ឋាននៅប្រទេសអូស្ត្រាលី (Australia) កាលពីថ្ងៃទី២៧ ខែមីនា ២០២៤។
ការស្រាវជ្រាវនោះរកឃើញថា ក្នុងចំណោមគម្រោងសាងសង់ហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធខ្នាតយក្សចំនួន ៣៤គម្រោង នៅតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍ ដែលគម្រោងនីមួយៗមានតម្លៃចាប់ពី ១ពាន់លានដុល្លារឡើងទៅ ចិនជាប់ពាក់ព័ន្ធនឹងការផ្តល់កម្ចីដល់គម្រោងខ្នាតយក្សចំនួន ២៤ គម្រោង ដែលមានតម្លៃរហូតដល់ទៅ ៧៧ពាន់លានដុល្លារ។ គម្រោងខ្នាតយក្សរបស់ចិនទាំងនេះ មានដូចជា ផ្លូវរថភ្លើងល្បឿនលឿន ព្រលានយន្តហោះ ស្ពាន និងកំពង់ផែ ជាដើម។ ក៏ប៉ុន្តែ ការស្រាវជ្រាវរកឃើញថា ចិនខកខានមិនបានផ្តល់ប្រាក់កម្ចីដើម្បីអនុវត្តគម្រោងទាំងនេះ ក្នុងចំនួនទឹកប្រាក់រហូតដល់ទៅ ៥២ពាន់លានដុល្លារ ជាពិសេសចាប់តាំងពីមានការផ្ទុះជំងឺរាតត្បាតសាកលកូវីដ១៩។ ផ្ទុយទៅវិញ ស្ទើរតែជាងពាក់កណ្តាលនៃគម្រោងទាំងនេះ ត្រូវចិនលុបចោល កាត់បន្ថយទំហំ ឬមិនអនុវត្តតែម្តង។
ការសិក្សាស្រាវជ្រាវបានឱ្យដឹងទៀតថា មូលហេតុដែលនាំឱ្យចិនខកខានមិនអាចសម្រេចដោយរលូននេះគឺដោយសារតែកត្តាមួយចំនួន ក្នុងនោះមានដូចជា ចិនផ្ដោតខ្លាំងពេកទៅលើគម្រោងសាងសង់ហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធខ្នាតយក្ស ដែលងាយបង្កឱ្យមានហានិភ័យ ការពន្យាពេល កត្តាអស្ថិរភាពផ្នែកនយោបាយនៅក្នុងប្រទេសដៃគូក្នុងតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍ ការពិគ្រោះយោបល់ទន់ខ្សោយជាមួយដៃគូពាក់ព័ន្ធ និងបម្រែបម្រួលជាសាកលនៃការងាកទៅប្រើប្រាស់ថាមពលស្អាត។
ការសិក្សាស្រាវជ្រាវដដែល សន្និដ្ឋានថា មានភាពមិនប្រាកដប្រជាជាច្រើនពាក់ព័ន្ធនឹងអនាគតនៃគំនិតផ្តួចផ្តើមខ្សែក្រវាត់និងផ្លូវ (BRI) របស់ចិន។ វិបត្តិបំណុលក្នុងប្រទេសខ្ចីបុលជាច្រើន និងលក្ខខណ្ឌសេដ្ឋកិច្ចកាន់តែធ្លាក់ចុះដុនដាបក្នុងប្រទេសចិនខ្លួនឯង បាននាំឱ្យមានការព្យាករណ៍ថា គំនិតផ្ដួចផ្ដើមខ្សែក្រវាត់និងផ្លូវ (BRI) របស់ចិន នឹងរងនូវភាពទន់ខ្សោយកាន់តែខ្លាំង។ មូលហេតុនេះ នឹងញាំងឱ្យចិនងាកមកផ្តោតលើគម្រោងសាងសង់ហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធខ្នាតតូច និងមធ្យមនៅក្រៅប្រទេសវិញ៕
